KARADENİZ BÖLGESİ DERSİ
|
Bölge ismini kıyısı boyunca uzandığı denizden almaktadır. Ülkemiz topraklarının %18'ni kaplamaktadır. Doğuda Gürcistan sınırından başlayıp Batıda Adapazarı ovasına kadar uzanmaktadır. Fırtına Vadisi :Kaçkar Dağları'nın kuzey eteklerinde yer alan Fırtına Vadisi çok dik yamaçlara sahiptir. Vadi'de yıllık ortalama yağış miktarı 2,000 mm'nin üzerindedir ve yüksek kesimleri sürekli sis altındadır. Alüvyal akarsu ormanları (kızılağaç), geniş yapraklı ılıman ormanlar (kayın), iğne yapraklı ladin ormanları, geniş çayırlıklar, şimşir ormanları gibi Doğu Karadeniz'e özgü bütün habitatları burada bulmak mümkündür. Vadi, 537 odunsu bitki, 109 kuş, 23 memeli, 21 sürüngen türüne ev sahipliği yapar. DAĞLAR : Bölgenin yüzey şekillerinden öncelikli olarak dağların yapısına bakıldığında yukarıdaki haritada da görüldüğü gibi dağlar kıyıya paralel üç sıra halinde uzanmaktadır.Sıradağlar şeklinde olması hemen dikkat çekmektedir. Bölgede yer alan dağlar Alp-Himalaya kıvrımlarının etkisiyle III. jeolojik zamanda oluşmaya başlamıştır. Bu dağ sıraları ile deprem alanları arasında bir ilişki bulunmaktadır. Dağların yükselti bölgenin bölümleri arasında farklılık göstermektedir. Doğu Karadeniz Bölümünde yükselti ortalaması daha fazladır. bu bölümde dağlar kıyıya yakın bir şekilde uzanmakta ve hemen kıyının gerisinde yükselmektedir. Batı Karadeniz Bölümü bölgenin ikinci yüksek bölümüdür. Bu bölümde dağların yükseltisi azalmıştır. Orta Karadeniz bölümü Karadeniz bölümü ise Bölgede en az yükseltiye sahip alandır. Dağlar kıyıdan uzaklaşmış ve dağların yükseltisi azalmaya başlamıştır. Karadeniz Bölgesinde dağların kıyıya paralel uzanmasına bağlı olarak ortaya çıkan özellikler şunlardır ; a) Dağlar kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleştirmektedir. Ulaşım geçitler yardımı ile yapılmaktadır. Doğu Karadeniz Bölümünde Kalkanlı ve Kop geçitleri bulunmaktadır. b) Dağların kıyıya paralel uzanmasına bağlı kıyılarda boyuna kıyı tipi ortaya çıkmıştır . Kıyılarda girinti ve çıkıntı azdır , kıyılarda doğal liman azdır, kıyılarda koy ve körfez sayısı azdır, ada sayısı azdır. c) Falez ( Yalıyar ) oluşmuştur . d) Kıyı ve iç kesimler arasında farklı iklim tipleri ortaya çıkmıştır . Kıyılarda nemli ve yağışlı bir iklim iç kesimlerde ise karasal iklim koşulları görülmektedir. e) Nüfus kıyılarda daha yoğundur , iç kesimlere doğru gidildikçe nüfus azalmaktadır. f) Kıta sahanlığı (Şelf sahası ) dardır. AKARSULAR : Karadeniz bölgesi diğer bölgelerimize göre zengin bir akarsu ağına sahiptir. Bölgeye yıl içinde düşen yağışların fazla olması akarsuların ve yeraltı sularının fazla olmasında etkili olmaktadır. Bölgede yer alan akarsuların genellikle boyları kısa ve akış hızları fazladır. Belli başlı akarsular şunlardır ; Çoruh,Doğankent,Melet,Yeşilırmak,Kızılırmak,Bartın,Yenice. Bu akarsular içerisinde Bartın çayının ağız kısmının bir bölümü dışında akarsular ulaşıma elverişli değildir. GÖLLER : Bölgede yer alan göller küçük çaplı göllerdir. Tortum , Sera , Yedi göller gibi vsheyelan set gölleri bölgede yer almaktadır. İKLİMİ ve BİTKİ ÖRTÜSÜ : Bölgenin iklim koşulları Karadeniz'in ve dağların yüksekliği ile dağların genel uzanışının etkisiyle belirlenmiştir. Karadeniz üzerinden gelen nemli hava kütleleri dağların kuzey yamaçlarına bol yağış bırakmaktadır, buna karşılık güney yamaçlar ise dağların yüksekliği ve denize paralel uzanmasından dolayı nemli hava kütlelerine kapalıdır ve yeteri kadar yağış alamaz . Bölge genelinde kıyı ve iç kesimlerde farklı iklim koşulları yaşanmaktadır. Kıyılarda ; her mevsim yağış almaktadır, mevsimler arasında sıcaklık farkı azdır. Doğu Karadeniz Bölümünde yer alan Rize Türkiye'de en fazla yağış alan bölgedir. İç Kesimlerde ; Dağların uzanışından dolayı iç kesimler denizel etkilere kapalıdır. Yıllık yağış miktarı azdır, kışlar kıyıdaki yerlere göre daha soğuk geçer. Mevsimler arasındaki sıcaklık farkı fazladır Bölgenin hakim bitki örtüsü yağışın bol olmasından dolayı ormanlardır. Denize dönük olan kuzey yamalarda ormanlar deniz kıyısından başlar ve yükseklere çıkıldıkça önce geniş yapraklı ağaçlar daha sonra da İğne yapraklı ağaçlara rastlanır. Güneye bakan yamaçlarda ise sarıçam ormanları yaygınlık göstermektedir. Bölgenin iç kesimlerinde ise yağışın azalmasından dolayı ormanlar seyrekleşir ve yerini bozkırlara bırakır. NÜFUS VE YERLEŞME : Karadeniz bölgesinde yağışların bol ve tarım alanlarının engebeli araziye dağılmış olmasından dolayı dağınık yerleşme şekli görülmektedir, yağışın azaldığı iç kesimlerde ise toplu yerleşme şekilleri görülmektedir. Dağların genel uzanışından dolayı nüfus dar bir kıyı şeridinde ve Orta Karadeniz Bölümündeki ovalık alanlarda toplanmıştır. Yoğun bir şekilde em bölgedeki şehir merkezlerine hem de bölge dışına doğru bir göç yaşanmaktadır. TARIM ve HAYVANCILIK : Bölgenin tarım koşullarına bakıldığı zaman engebelik alanların geniş yer kaplaması,yağış miktarının bol olması ılıman bir iklim görülmesi tarım ürünlerinde çeşitliliği ve verimi etkilemektedir. Yağışın bol olmasından dolayı nadasa bırakılan topraklar oldukça azdır. |
|
|
|
Çay : Bol nem ılık ve yağışlı ortam ile gölgeleri iklim özelliklerine sahip yerlerde uygun yetişme imkanlar bulunmaktadır. Kışlar ılık geçmelidir, bu aylarda görülebilecek don olayları bitkiye zarar verir . Yurdumuzda en iyi yetişme şartlarını Doğu Karadeniz Bölümünde bulmuştur. Bugün Rize başta olmak üzere Ordu’dan Gürcistan sınırına kadar olan kıyı kesimde tarımı yapılmaktadır. Yurdumuzda çay tarımı Cumhuriyetin ilanından sonra başlamıştır (1924). Çay tarımının tamamı Karadeniz bölgesindedir. Karadeniz bölgesinde yaz yağışlarının görülmesi , zengin bir bitki örtüsünün olmasından dolayı özellikle bölgenin doğu kesimlerinde büyük baş hayvancılık yapılmaktadır. Batı Karadeniz bölümünde ise Bolu ve Çevresinde kümes hayvancılığı yaygındır. MADENLER ve SANAYİ : Karadeniz Bölgesinde çıkarılan maden çeşidi azdır. Batı Karadeniz Bölümünde Zonguldak ve çevresinde taşkömürü yatakları,Kastamonu(Küre)bakır yatakları,Orta Karadeniz'de Havza,Çeltek ve Merzifon çevresinde linyit,Doğu Karadeniz bölümüne ise Artvin(Murgul)bakır,ve Giresun(Espiye)'da bakır çıkarılır. Bölgedeki sanayi tesisleri ise : Safranbolu : ağaç işleri,kereste fabrikası Çaycuma : kağıt fabrikası Taşköprü : Kağıt fabrikası Samsun:sigara fabrikaları,tarım aletleri fabrikası, Murgul: bakır işleme atölyeleri Turhal: şeker fabrikası Giresun(Aksu) : kağıt fabrikası,fındık ve çay işleme tesisleri, Rize: çay fabrikaları |
Fırtına Vadisi
çay tarlası