Harita
-
Kuşbakışı görünümün
-
Ölçekli
-
Düzleme aktarılmasıdır.
***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.
Kroki
-
Kuşbakışı görünümün
-
Kabataslak (ölçeksiz)
-
Düzleme aktarılmasıdır.
Not: Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan , açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli). Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar.
Projeksiyon Yöntemleri (haritalardaki bozulmaları azaltmak için)
-
Silindir Projeksiyonu: Ekvator çevresini göstermek için kullanılır.
-
Düzlem Projeksiyonu: Orta enlemler çevresini göstermek için kullanılır.
-
Koni Projeksiyonu: Kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.
Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler
-
İlk olarak kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı.
-
Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli.
-
Çizim yöntemi belirlenmeli.
-
Enlem ve boylam gösterilmeli. Eğer çok küçük alan ise yön işareti konulmalıdır.
-
Lejant belirtilmeli (Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur.)
HARİTA ÇEŞİTLERİ
A-Konularına Göre Haritalar
- Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır.
- Beşeri ve Ekonomik haritalar: Nüfusun dağılışı, ırk, dil, dinlere göre dağılışı, tarım, hayvancılık, ormancılık, sanayi ,madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır.
- Özel haritalar: Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim (izoterm, izobar gibi) haritaları, turizm, deprem,toprak, karayolları haritaları gibi.
B- Ölçeklerine Göre Haritalar
Planlar: Ölçeği 1/20.000 ‘den daha büyük olan haritalardır. En ayrıntılı haritalardır.
Topoğrafya haritaları: Ölçeği 1/20.000-1/200.000 arasında olan haritalardır.Yer
şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır.
Plan –Harita
Benzer özellikleri:Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır.
Farkları: Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır.
Büyük ölçekli haritalar |
Küçük ölçekli haritalar
|
Ölçek paydası küçük |
Büyük |
Gösterilen alan dar |
Geniş |
Ayrıntı fazla |
Az |
Bozulma az |
Fazla |
Harita alanı geniş (aynı bölge için) |
Dar |
İzohipsler arası yükselti farkı az (10-20 m gibi) |
İzohipsler arası yükselti farkı fazla (100-200 m gibi) |
1.KESİR ÖLÇEK
Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.
Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir?
Gerçek Uzunluk= Harita U. x ölçek Paydası
Örnek:1/200.000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?
G.U= 16x200.000=3.200.000cm=32 km
Örnek: Gerçekte 250 km olan bir yol 1/1.250.000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?
Ölçeklerle ilgili bütün sorularımızda kullanabileceğimiz formül üçgeni
***Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan , gerçek uzunluk, enlem- boylam ve özel konum değişmez.
2.ÇİZGİ (GRAFİK ) ÖLÇEĞİ
Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.
***Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir.
YER ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ
-
Tarama Yöntemi: Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık, kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun, ince ve seyrek geçirilmektedir. Düz yerler ise boş bırakılmaktadır.
-
Gölgeleme Yöntemi: Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır. Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken, ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır. Tek başına kullanışlı değildir.
-
Kabartma Yöntemi: Maket türü haritalardır. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır. Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir.
Kafkasya Bölgesinin 1:800 000 yatay ve 1:80 000 düşey ölçeğindeki iki parçadan oluşan renkli kabartma haritası; 140x144 cm. ebadında olup çerçevesi orijinal ve yazıları eski Türkçe'dir (1887 yılında yapılmıştır).
İzohips (eş yükselti) Yöntemi:
İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır.
İzoterm: Eş sıcaklık
İzobar: Eş basınç
İzohyet: Eş yağış
İzohel : Eş güneşlenme
İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ
-
İç içe kapalı eğrilerdir.
-
Birbirini kesmezler.
-
Yükseltisi en az olan en dıştadır.
-
Yükseltisi en fazla olan en içtedir.
-
Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)
-
Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır.
-
İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez.
-
Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir.
-
İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır.
-
İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği yerde eğim azdır.
-
Dağ dorukları (zirveler ) nokta halinde gösterilir.
-
Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.
-
Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.
-
Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.
ANA SAYFA
|